Nederland is een klein landje. Maar groot in denken en doen. En daarmee houdt groot op. Verder wordt alles hier verkleind.

Ik heb bijvoorbeeld vrienden, die een feestje geven. En als je naar zo’n feestje gaat, dan neem je een bloemetje mee. Of een cadeautje, in ieder geval een aardigheidje. En op zo’n feestje krijg je een kopje koffie of een colaatje. In de hele wereld heet het gewoon cola, maar bij ons een colaatje. Waarom verkleinen we alles? Misschien omdat Nederland een klein landje is. Of omdat we zuinig zijn. Of al blij met een beetje. Of niet zulke grote verwachtingen hebben van het leven en van onszelf. Of juist weinig verwacht om maar niet teleurgesteld te worden – want dat zijn we vaak… bang om teleurgesteld te worden. Dus dan maar liever niks verwachten. ‘Verwacht maar een beetje, en als het meer wordt dan is dat meegenomen,’ is misschien wel een stil soort motto in dit land. Alhoewel… stil?? ‘Op zo’n feestje vind ik de hapjes karig en zo’n gefrituurd vlammetje vind ik vaag en vraag wat er in zit. Niemand weet het en dan zeggen ze: ‘Nil, je verwacht te veel’. Ik mag toch wel iets verwachten? Op zijn minst dat ik weet wat ik eet? Neehee, veel te veel verwacht. Wat je eet, is niet wat je denkt en wat je ziet is niet wat je hoopt, wat je krijgt is niet wat je verwacht, dus het ligt aan jou… jij verwacht gewoon te veel. Een verwachtingetje is een dingetje. Zelfs de zon heet hier het zonnetje..

Ik begrijp het wel: voor niets gaat het zonnetje op hier. Aha… Dus toch zuinigheid? Misschien heet het zonnetje omdat het maar zo weinig schijnt. Of: ‘Kom maar een hapje eten,’ zeggen mensen rustig. Mag het ietsje meer zijn? denk ik dan. Als ik een treinkaartje koop, zeg ik: ‘Een enkeltje Maastricht,’ en niemand kijkt ervan op. En…kel…tje Maastricht… man, dat is 350 kilometer verderop! Ik heb een klein groepje vrienden en die vragen mij of ik eventjes wil komen helpen verhuizen. Eventjes…dat schept noch veel verwachtingen, noch bezwaren… het is maar ‘eventjes’, maar dat duurt dan uren. Of verkleinen we alles om dingen milder te maken? Gehaktballetje…om de waarheid achter het gehakt te verdoezelen. Nee, dat is te ver gezocht.

We zijn een eerlijk landje. Alles wordt grondig bekeken en goedgekeurd. Toch? Keurmeesterstempels zie ik vaak op de verpakkingen. Maar hoe gaan die keuringen dan? Of is het gewoon een stempeltje dat je als producentje kunt kopen, net zoals wij burgers postzegeltjes kunnen kopen? Ik weet het niet… ik kan ook niet alles weten, ik ben ook maar een vrouwtje!

Voor Turkije is het tijd om te debatteren, met jong en oud. Om te luisteren naar elkaar, om de angsten te uiten in woorden zonder verwijten, zonder bedreigingen, zonder vingers

Toen er in Turkije gevechten onder het volk tussen links en rechts ontstonden was ik 8 jaar. Op weg naar school in Ankara pakte iemand uit een groep grote jongens mijn arm en vroeg: “Ben jij voor links of voor rechts?” Ik had geen idee waar ze het over hadden. Huilend zei ik: “Ik ben voor Besiktas”, waarop zij antwoordden: “Ze is een van ons,” en me lieten gaan. Journalist Abdi Ipekci was vermoord, schrijvers werden opgesloten in de gevangenis, iedereen was bang om nog te zeggen wat hij vond. Thuis hingen overal posters van Volkspartij CHP. Mijn vader gaf me een grote ingelijste foto van Ecevit, een portret dat groter was dan ik zelf en maakte een foto van mij met Ecevit. “Jij zult altijd dankzij Atatürk genieten van je vrijheid als vrouw en nu ook dankzij Ecevit,” zei hij. “En papa,” voegde ik daaraan toe.
“Nee… niks papa, later als je groot bent dan zul je het allemaal begrijpen.”

 
Als klein meisje had ik geen benul waar mijn vader het over had. “En nooit vergeten, wij zijn de kinderen van Atatürk. Wij zijn democraten en socialisten. Wij zijn voor de rechtvaardigheid.” Hele grote woorden voor zo’n klein meisje als ik. Toen werd het later en des te groter ik werd, des te groter de omvang van de woorden werden. De dag dat ik lid werd van de AKP, de partij van premier Erdogan, had ik mijn zeer boze oom aan de lijn:  “Je vader draait zich om in zijn graf, je moet je schamen,” waren zijn woorden, vlak voordat hij ophing. Mijn zus sprak niet meer tegen me; ze vond dat er democratisch bloed door mijn aderen stroomde en dat ik in een identiteitscrisis zat. Wat was dat heftig. Dat had ik niet kunnen beseffen.

Waarom werd ik lid?

Na 30 jaar Nederland was ik teruggekeerd naar Turkije; ik was het wij/zij-verhaal in Nederland moe, maar kwam aan in een land, mijn geboorteland, waar het wij-versus-zij-spel nog veel groter was dan in Nederland. Ik verliet het land in 1980 van links tegen rechts en kwam terug in een land met “wij hoofddoekjes” tegenover “zij minirokjes” in 2006. Liberalen en conservatieven tegenover elkaar. Beiden waren bang voor elkaar. Men was bang voor zijn eigen geloof. Althans: het misbruik van het geloof, de integratie van het geloof in het wettenstelsel. Geloof mag nimmer regeren,  geloof is immers persoonlijk. Maar de uiting van angst ging gepaard met discriminatie voor elkaar, woede tegen elkaar en onbegrip voor elkaars opvattingen.

Turken tegen Turken.

Ik wilde weten hoe het zat – juist bij de “anderen”. Ik werd lid van de AKP en bleef dat drie maanden; ik zag en hoorde dingen die mij blij maakten maar ook verontrustten. Iedereen had zijn eigen agenda. Er waren veel democraten en liberalen binnen de partij, maar ook radicalen, fundamentalisten, oppurtunisten en idealisten. Het was een mozaïek van het land. Ik kwam, ik zag, en ik vertrok weer uit de partij. Politiek is niets voor mij. Ik miste mijn podium in het theater, ik miste Nederland en keerde daarom terug.

Nu zijn we weer 7 jaar verder. Voor Turkije is het tijd om te debatteren, met jong en oud. Om te luisteren naar elkaar, om de angsten te uiten in woorden zonder verwijten, zonder bedreigingen, zonder vingers. Turkije heeft nooit geleerd om te debatteren. Alles wat de vader zei, de leraar, de imam, de minister, de president, dat moest je gewoon aannemen; daar kon en mocht je niet tegenin gaan. Om tot een ware volwassen democratie te komen, heeft de mensheid misschien wel botsingen nodig. Ik ken bovendien geen revolutie zonder geluid, maar men moet feiten niet verwarren met angsten.

Turkije is geen totalitair regime. De premier is democratisch gekozen door 50% van het volk. Van elke twee Turken heeft er dus één op hem gestemd. Wat er nu in Turkije gebeurt is voor een deel dan ook moeilijk te begrijpen. Meestal hebben opstanden economische motieven, onvrede wordt vaak gevoed door armoede. Maar nu niet; het is welvarend gezien nog nooit zo goed gegaan.

Nieuwe media hebben een domino-effect; iedereen walst er met zijn eigen mening overheen, van actie tot kernreactie. Tegelijkertijd is het heel goed om meningen uit te wisselen. Wel is er een tendens, vooral in de nieuwe media: je bent of vóór, of tegen. Je verafschuwt iets of je omarmt het. Ja, ik vind dat premier Erdogan veel voor de Turkse welvaart en economie heeft betekend. En nee, ik ben niet eens met al zijn uitspraken en standpunten.
Het leven én mijn meningen zijn geen rechtbank.

Het is een schommelende tijd voor Turkije. Premier Erdogan wordt op de proef gesteld. Is hij echt een democraat, of gebruikt hij de democratie voor iets anders? Ik ben geen Erdogan-specialist, ik ben geen AKP-specialist. Ik ben al jaren geen lid meer en al helemaal geen Turkije-specialist. Maar ik ben wel een specialist in toenadering, empathie, in liefhebben in andermans verschil. En boven alles ben ik nog altijd dat kleine meisje, dat veel heeft ervaren maar nog lang niet altijd alles weet en begrijpt.

Premier Erdogan is de kracht én de zwakte voor zijn partij en voor het land, maar de oppositie is niet krachtig genoeg. De oppositie had namens het volk moeten spreken en voor het volk moeten opkomen. Ook het volk ziet dat in, en misschien is dat de reden dat men nu zelf het heft in handen neemt om zich uit te spreken.

Beluister hier het ochtendhumeur van Nilgün Yerli op de website van KRO Goedemorgen Nederland

Gelukkig nieuwjaar.

Het is 2013. De wereld is niet vergaan. We zijn er nog. Het was een foutieve berekening, het bleek 2208 te  zijn of nee, dat was ook fout, pas in 2220 vergaat de wereld echt, volgens de berekeningen van de Mayakalender. Maar in 2220 zal er niet één persoon aanwezig zijn die er nu is, dus onze wereld is dan toch al vergaan.

Maar de waarheid is: de wereld zal nooit vergaan, want God heeft het opgegeven…

Dat vertelde Noah mij.

Op een dag vraagt God aan Noah om een boot te maken en van iedere levende wezen er twee mee te nemen. Omdat God binnen een jaar de wereld zal vernietigen.

Na een jaar, op een bewolkte stormachtige dag, de dag dat God de wereld zal vernietigen, komt God bij Noah terug en vraagt naar de boot, en Noah barst in tranen uit.

God, zegt hij, het was onmogelijk om de boot binnen jaar af te krijgen.

Toen ik eraan begon, moest ik eerst een vergunning aanvragen. Voor de vergunning had ik een veiligheidsmaatregel nodig, de tekeningen van de boot moesten door een architect en notaris goedgekeurd worden, en vervolgens moest ik bewijzen dat het veilig was voor de bemanning, waardoor ik door de keuring van Arbo-wet moest, wat opnieuw veel tijd en papierwerk vergde.

Ook bij de brandweer moest ik de tekeningen van de boot goed laten keuren. Mijn buren hebben een bezwaarschrift ingediend bij de gemeente omdat ze niet wilden dat ik in mijn tuin een boot ging bouwen, en ik moest een vergunning aanvragen om een bootje te kunnen bouwen in mijn eigen tuin.

Ook had ik moeite om aan genoeg hout te komen. Staatsbosbeheer was het er niet mee eens dat iedere burger zomaar dingen ging bouwen met het hout van de overheid.

Toen ik de dieren wilde verzamelen, kreeg ik eerst Partij voor de Dieren aan mijn riem, en vervolgens de dierenbescherming.

Ik heb een kortgeding ingediend, dat ik heb gewonnen. Maar toen kwam de Partij van de Vrijheid in het spel, die vond dat wat ik deed een religieus gebeuren was, en in Nederland mag geloof zeker niet de boventoon voeren en men stak een stokje voor al mijn verzoeken. De Christen Unie en SGP wilden mij nog wel steunen, maar ook dat was beholpen want ze preken alleen voor hun eigen parochie. Nou, en toen kwam de belastingdienst om de hoek, omdat ze dachten dat ik er met de boot vandoor zou gaan om van mijn belastingschulden af te zijn… en ik heb ook veel belastingschulden, door de crisis en de deurwaarder legde beslag op al mijn goederen waaronder de boot die ik begonnen was te bouwen. Ik klopte nog aan bij VVD omdat zij nog weleens oren hebben naar nieuwe initiatieven, maar sinds zij hebben gelogen tegen zichzelf, geloven ze niemand meer. En de PvdA is zo druk met de zorg dat mijn zorg hun zorg zal zijn…

Goede genade God, ik krijg de boot niet af binnen op zijn minst 200 jaar…. en volgens de Mayakalender vergaat de wereld dan toch al…

Op dat moment laat God de zon weer schijnen en de hemel is klaarhelder.

Wat gebeurt er, vraagt Noah, gaat U de wereld niet vernietigen?

Nee; zegt God, dat hebben jullie eigenhandig met de bureaucratie al gedaan…

De Kerstwens

Het is nog maar het begin van de dag maar je staat er toch even bij stil..het is vandaag 21 december, wat gaat er vandaag gebeuren? Stel dat de kerst van vorig jaar je aller laatste is geweest?

Ik weet niet wanneer mijn laatste kerst is, maar weet wel dat mijn eerste kerst duizend en een nacht sprookje was.Ik was tien jaar oud, en kwam net naar Nederland.Onbekend maakt niet altijd onbemind, want ik vond de Kerstman zeer boeiend, geestig, onbevangen, fascinerend en mysterieus. Eigenlijk ook meteen de eigenschappen die ik in mannen zoek, zo bleek jaren later.Maar als kind van tien kon ik de Kerstman en Jezus samen niet echt plaatsen.‘Wat had de Kerstman met Jezus te maken?’ vroeg ik aan mijn moeder.‘Eeeh…ze laten beiden wensen in vervulling gaan,’ zei ze.

Bij ons thuis stelde kerst; noch in de naam van Jezus, noch in de naam van de Kerstman, niets voor. Een dag voor de Kerstvakantie nodigde onze meester alle kinderen van de klas uit, om bij hem thuis pannekoeken te eten. Pannekoeken? Voor mij al even vreemd.

Meester Jan had een kerstboom in zijn huis! Ik had nog nooit een kerstboom in mijn leven gezien. Ik rende naar de andere kinderen en zei in mijn gebrekkige Nederlands: ‘Kijk, wat mooi,’ en iedereen keek en zocht naar iets moois maar konden het niet vinden. Toen zei ik: ‘Het boom..’  en ze begonnen allen te lachen, en meester zei: ‘Het is DE boom’. Het kon me niet schelen of het DE of HET was, ‘Boom mmmooi,’ zei ik, en een klasgenoot riep: ‘O, die van ons is veel mooier,’ en de ander zei: ‘Mama wilde dit jaar alle kerstballen in het paars,’ en weer een ander zei: ‘Mijn vader wilde kaarslichten, maar mijn moeder wilde per se echte lichtjes…’

Wat…..? Had iedereen er een? Ik was echt in een sprookjesland beland, we hadden al een Koningin, en nu ook nog de kerstboom met lichtjes en balletjes. Kerst zei me niets, maar DE kerstboom wel. Eenmaal thuis vertelde ik dat ik een kerstboom wilde hebben. Mijn vader zei: ‘Geen sprake van, het is disrespect voor de boom om die in huis te halen en er ballen en lichten in te stoppen, er komt geen boom in dit huis!”. Mijn vaders wil is wet en zijn wet is zijn wil, dus daar viel niets tegenin te brengen.

De volgende dag zag ik in de supermarkt een kerstman, die oliebollen verkocht, ik schreef op een papiertje mijn wens. Ik schreef dertig keer het woord kerstboom en daaronder mijn adres, want die man mocht dan wel wensen in vervulling brengen, maar hij kon nooit weten waar ik woonde. Ik vertelde aan onze buurvrouw dat ik een kerstboom had gewenst van de kerstman in de supermarkt. ‘Ach lieverd,’zei ze, ‘je bent waarschijnlijk het enige kind in dit land die een kerstboom wenst.’

Het was kerstochtend; maar bij ons thuis zei dat dus helemaal niets.We zaten aan het ontbijt, de deurbel ging, mijn vader deed de deur open er stond een grote kerstboom voor de deur met daar achter onze buurvrouw. ‘Ach wat leuk, een kerstboom,’ zei hij verward. Ze had ook lichtjes en slingers meegenomen. Ik had een kerstboom, de mooiste! Toen ging de deurbel weer, mijn vader opende de deur en er stond weer een kerstboom voor de deur, met daarachter de oliebollenkerstman uit de supermarkt….

Zo begon de eerste Kerst in mijn leven. Sinds die tijd is Kerst voor mij de illusie van het mysterie. Als ik met Kerstmis thuis ben, dan heb ik altijd twee kerstbomen. Op kerstavond trakteer ik iedereen op beschuit met muisjes, want Jezus is geboren. Ik wens iedereen een wonderbaarlijke kerst en een hoopvol nieuwjaar!

En…doe een wens, misschien komt hij uit.

Beluister hier de column op de website van KRO Goedemorgen Nederland

Ontmoeting:

Ik zit in de auto en zie een dame rennen achter de bus die ze ‘net’ gemist heeft. Ik stop bij de halte en geef de dame een lift tot de volgende halte.

Het is een gezellige, leuke dame en vol dankbaarheid. Ik zeg: kom een keer bij me eten.

Ze zegt: waarom?

Ik zeg: waarom niet.

Dit maak ik vaker mee.

Het lijkt wel alsof het in dit land  alleen legitiem is om iemand uit te nodigen als je collega’s bent, of je  naaste buren bent, of samen een sportschool of een clubje deelt of je kinderen naar dezelfde school gaan.

Iemand die je hebt ontmoet bij de bloemist, bank, Hema, supermarkt, bushalte of een bijeenkomst is raar..dan wordt men achterdochtig..

Ik vroeg eens aan een man die ik ontmoet had bij een boekuitreiking, of hij een keer met mij wilde lunchen, waarop hij zei: ik ben geen lunchtype, bovendien ben ik getrouwd.

Alsof ik hem had gevraagd, ga je mee naar bed.

Ik weet niet hoe je vriendschappen sluit in dit land, je ontmoet mensen, op vele gelegenheden en denkt die zou ik meer willen leren kennen niet om de titel of man-vrouw-sex maar om de individu die iets sympathieks heeft en een snaar van genegenheid en interesse bij je heeft geraakt.

En dan is een uitnodiging een eerste stap. Hoe ontmoeten mensen elkaar…?

Ontdekken hoeft niet van twee kanten te komen, maar ontmoeten weer wel.

Wanneer mag je iemand uitnodigen in dit land, zonder dat men een vreemde belang achter zoekt.

Wanneer mag je iemand vertroetelen zonder dat men je verdenkt van iets?

Hoe maak je vrienden na je 40^e?

In vele landen is het heel gewoon om elkaar uit te nodigen om samen te eten, want dat is een begin voor vriendschap.

Oranje Fonds heeft nu een actie voor gezellig samen eten en tegelijkertijd om de eenzaamheid te bestrijden.

En daar ben  ik blij om.

Er bestaat in dit land meer stichtingen en fondsen over humaniteit dan humaniteit op straat.

Niemand praat er openlijk over, men geneert zich ervoor, maar net zoals armoede ons land binnen sluipt, kruipt ook de eenzaamheid binnen, en dat komt dan toch omdat we niet zo snel open staan voor elkaar.

Niet voor niets zijn geraniums gedemoniseerde planten, niemand durft nog een geranium te kopen omdat het een symbool van eenzaamheid is geworden.

Luister hier de column op de site van KRO Goedemorgen Nederland

“Mama, mijn ogen zijn de ramen van mijn hersenen”.
‘Wat is het uitzicht?’ Vraag ik hem: “alles wat mijn hersenen bedenken” zegt mijn zoontje van zeven.
En de hersenen denken maar vooral bedenken veel.
Hij leert net lezen en heeft er een traditie van gemaakt om de krant in de ochtend uit de bus te halen terwijl ik het ontbijt klaar maak.
‘Tekort aan allochtone specialisten’, staat er in de krant.
Wat betekent allochtoon mama?
Jaaa..wat betekent dat?

Mijn zoontje zit op een internationale school, met Koreanen, Japanners, Engelsen, Amerikanen, Duitsers en noem maar op..
Ze kennen de term de wereld en landen en mensen die overal vandaan komen, zij gebruiken op school vooral de term: internationaal, cosmopoliet, mondiaal.
Maar het woord allochtoon en vooral de inhoud ervan kennen ze niet.
Die term wordt alleen op de Nederlandse scholen beleefd.
Vreemdeling, buitenlander, nieuwe Nederlander, etnische minderheid, de benaming doet er niet, het gevoel erachter wel.
Ik heb geen zin om mijn zoontje de beladen geschiedenis achter het woord allochtoon uit te leggen, ik heb ook geen zin om te zeggen, dat ben jij en ik, en iedereen op de wereld ..we komen ergens vandaan en we zullen op een dag ergens heengaan.
ik begin met lezen: ‘er is een groot tekort aan allochtone medisch specialisten.
Dat is slecht voor de kwaliteit en de kosten van de zorg’.
Ach…die allochtonen ..je kunt niet met ze en ook niet zonder ze.
Mijn zoontje heeft gelijk; het is niet wat het oog ziet, maar wat de hersenen bedenken achter het beeld.

luister hier de column op de site van KRO Goedemorgen Nederland

Beluister hier de column op de website van ‘Goede morgen Nederland’.
 

Het ochtendhumeur van 8 februari

 
Ik ben één grote wandelende ochtendvrolijkheid, op zichzelf al een reden voor irritatie voor mensen met een ochtendhumeur.

Ooit had ik een vriend met wie ik wakker werd, en hij zei letterlijk: ‘De hele dag mag je alles tegen me zeggen maar ‘s ochtends: negeer me gewoon. Die vrolijke toon van je in de ochtend trek ik niet, dus als je geen klap in je gezicht wilt, hou je mond en zet gewoon koffie anders overleef ik het niet.’

En ja, er kwam een dag dat ik dé grote ochtend-klap kreeg.

Nee, het was geen moslimman, niet eens een jood of christen, ook geen sjonnie zonder inhoudingsvermogen, ook geen Harry met een spastische agressiviteitsmeter, zelfs geen gewone man…

Het was een man die overdag een fijngevoelige intellectueel was en in de avond met een borrel een humoristische fantast. Maar in de ochtend werd hij een monster, en het was oké, want hij ‘kon er niets aan doen’.

Een ochtendhumeur, daar leed hij aan. En volgens hem rechtvaardigde dat alles wat hij ’s ochtends zei en deed.

In vele landen bestaat het humeur wel en de ochtend ook, maar samengevoegd als één woord bestaat het niet. ‘Morning sickness’ bestaat wel in Engeland, maar dat is toch iets anders.

Misschien hebben wij Nederlanders een andere kijk op de ochtend of de dag die komen gaat dan andere mensen.

Zo klein als we zijn als landje, zo groot zijn we in het verwoorden van gedachten, meningen en gevoelens.

Ja, gevoelens…

Vaak vindt men gevoelens een overdreven prikkel van gedachten, maar tijdens de ochtend is het gevoel een belangrijk goed. Ochtendhumeur is zelfs een erkend geaccepteerd en in volle begrip beleefd gevoel.

Maar voor mij blijft het moeilijk.

Ik ben geboren in Turkije, gepolderd in Friesland, getogen in Amsterdam, heb gewoond in New York en in London, ben in alle landen en culturen thuis. Maar ochtendhumeur heb ik zelden begrepen.

Vertel mij eens, waarom hebben we in dit klein landje zo’n groot aantal ochtendhumeurders? Is het omdat ons laagland zo’n klaagland is geworden?

Vervuiling van vrolijkheid vind ik het.

Ik wil best begrip tonen als een dag vervelend begint als de telefoon gaat met vervelend nieuws, of de radio met slecht nieuws of de krant met een irritant bericht of je partner die zeurt of je kind dat schreeuwt of je hond die ook aandacht wil… Allemaal legitiem, maar hou het alsjeblieft voor je en bederf niet ook mijn ochtend.

Beluister hier de column op de website van KRO Goedemorgen Nederland.
 

Het ochtendhumeur van 11 januari

 
Een vriendin komt vanmorgen vroeg langs om koffie te drinken. Ze rent elke ochtend een blokje, zegt ze, terwijl ik wel acht blokken verderop woon. En dan belt ze soms aan.

Nee, dat is totaal geen reden voor een ochtendhumeur, maar wel wanneer ze over onderwerpen begint waarmee ik mijn dag liever niet wil beginnen.

Maar dat doet een krant vaak ook.

“Wat is het aantal verkrachtingen in Turkije eigenlijk per week?” vraagt ze bijvoorbeeld.

Geen idee.

Ik weet wel dat er in België elke week minstens 56 verkrachtingen worden gemeld, en dat daar maar 4% van wordt berecht en veroordeeld.

In Noorwegen zijn er 16.000 verkrachtingen per jaar. En in Verenigde staten is 20% van de vrouwen ooit wel eens verkracht, en in Nederland 12 %, wat ik best veel vind.

Maar Turkije..nee. Het enige wat ik als laatste nieuws heb gelezen was een verkrachting van een eend.

“Dus jij beweert dat het in Turkije beter is?” zegt mijn vriendin.

Nee, ik beweer niks, ik zeg alleen wat ik weet.

Volgens een onderzoek blijkt 95% van de vrouwen die verkracht zijn instinctief te hebben aangevoeld dat iets niet klopte, maar vaak hebben ze dat gevoel genegeerd, uit beleefdheid of gewoon omdat ze het niet konden beargumenteren met hun ratio.

En ik weet ook dat alle verkrachtingen erg zijn, maar dat het in Iran het allerergste is. Wanneer een vrouw daar verkracht is, dan mag ze kiezen of ze met die man huwt, dan is de schande bedekt, of ze gaat de gevangenis in, omdat ze de man heeft verleid… Hoe ze dat in godsnaam zou moeten doen achter die boerka met tralies en al is me een raadsel.

In Iran staat zelfs de staat een verkrachting toe: om ongetrouwde vrouwen te mogen executeren, zorgde het regime van Iran ervoor dat ze eerst verkracht werden. Executie van maagden is namelijk verboden in het land. De overheid arrangeerde daarom huwelijken zodat de vrouwen ‘legaal verkracht’ konden worden en de doodstraf mocht worden uitgevoerd.

Als maagd sterven is een zonde…hoe komen die mannen dan in godsnaam aan zeventig maagden in de hemel?

Ach, en we kunnen wel zeggen: hier is het beter dan daar of daar is het beter dan verderop, maar het blijft een feit dat een mens soms dierlijke behoeftes heeft die hij niet met zijn ratio kan bedwingen.

De wereld wordt niet gevaarlijk door slechte mensen, maar door toeschouwers die het slechte toelaten.

Beluister hier de column op de website van Goede morgen Nederland.
 

Het ochtendhumeur van 25 januari

Als ik de winkel binnenkom, is de dame geïrriteerd want ze is aan het stofzuigen en ik stap precies op het plekje dat ze net heeft gezogen.
‘Ik zoek een sjaal,’ vraag ik, ‘kunt u mij helpen?’
‘Ik ben aan het stofzuigen, vraagt u maar aan mijn collega,’ zegt ze vriendelijk.
Ergens achterin zie ik een andere dame. Ik vraag haar: ‘Kunt u mij helpen?’
‘Ik ben even koffie aan het zetten, vraagt u maar aan mijn collega,’ zegt ze vriendelijk.
Maar ik ben uitgecollegaat… Er werken maar twee mensen in de zaak.
‘Ik ga weer want er is niemand die mij kan helpen,’ zeg ik bij vertrek tegen de dame die stofzuigt. Ze maakt een gebaar dat ze me niet kan horen vanwege het geluid van de stofzuiger

Het was 17.20 uur.
Nu ben ik veertig en het zal misschien klinken als ouderdomsgezeur, maar vroeger, toen ik als studente in winkels werkte, gingen om 18.00 uur de winkels dicht en waren wij nog aan het schoonmaken en de kassa tellen.
Maar nu begint men daarmee om 17.00 uur, zodat ze om 18.00 uur de deur van de winkel kunnen sluiten en buiten staan.
Zijn dit bezuinigingen, of is het verloedering van de service of nog erger: het krimpen van de economie?
Vrienden die bij mij op bezoek komen uit Istanbul of London kijken hun ogen uit, ‘niemand wil iets verkopen het gaat hier te goed’, de winkelier heeft een attitude van graag of niet, zeggen ze dan.

Gisteren was er weer zoiets.
Ik probeerde een tafel voor vijf personen te reserveren bij het Conservatorium-hotel.
Ik belde en vroeg: kan ik een tafel voor vijf personen reserveren voor aanstaande zondagochtend voor het ontbijt?
‘Ik ga even kijken of dat kan,’ zegt de dame.
Ik wacht vier minuten, ik krijg een andere dame aan de lijn: ‘Waarmee kan ik u van dienst zijn?’
‘Ik wil graag een tafel voor vijf personen reserveren voor ontbijt aanstaande zondag.’
‘Ik verbind u even door.’
Ik krijg een jongeman aan de lijn. ‘Zegt u het maar,’ zegt hij met een vrolijke toon.
‘Nou, je bent al de derde persoon waartegen ik het zeg, ik wil graag een tafel reserveren voor aanstaande zondag voor het ontbijt.’
‘Een ogenblikje graag,’ en ik word verdorie weer doorverbonden.
Ik krijg weer een andere dame aan de lijn en ik flip…
‘U bent al de vierde persoon voor een tafel van vijf personen die ik wil reserveren. Jullie hebben een prachtgebouw, een aanwinst voor Amsterdam, top investering maar het personeel aan de telefoon is zo slecht dat het me niet zal verbazen als het Conservatorium-hotel failliet zal gaan,’ zeg ik.
‘Nee hoor, het gaat hartstikke goed met ons. Sterker nog, de laatste maanden is alles alleen maar volgeboekt, er kan haast niemand meer bij, mevrouw,’ zegt ze in alle rust.
‘Maar goed, waarmee kan ik u van dienst zijn?’
‘Nou, ik wilde een tafel reserveren voor vijf personen, maar laat maar zitten.’
‘Wat u wilt. Dag hoor.’ En ze hangt op.
Economische crisis? Neee, het gaat hartstikke goed met ons, alles is vol, vol, o zo vol, daar kan geen ruimte voor service meer bij…

Beluister hier de column op de website van ‘KRO Goedemorgen Nederland’

Nederland: de eerste maandag van de maand met de sirenes, Prinsjesdag op de derde dinsdag van september, aswoensdag, witte donderdag, blauwe maandag, gehaktdag, koopzondag, Koninginnedag, Koningsdag, Arbeidersdag, Dodenherdenkingsdag, Bevrijdingsdag… dag dag dag…

En deze week hebben we 5 van die dagen ineens… Het is me het weekje wel.

Mijn Koningsdag begon op 29 april in Albert Heijn, toen de vrouw achter de kassa vroeg of ik een wup wilde. Ik vroeg: een wup? Ze deed alsof ik achterlijk was dat ik daar nog nooit van had gehoord. Dat hoorde toch bij het koningshuis? Maar wat heeft Koningsdag met een wup te maken? zei ik. Het slaat nergens op, het heeft geen enkele symboliek. Het is toch achterlijk dat een bedrijf als Ahold zo’n oranje beest inzet, het is een belediging voor de koning. Alsof ze spotten met Willem Alexander.

‘Kijk, die wup heeft ook nog een kroontje,’ zegt mijn giechelende vriendin. ‘Eigenlijk lijkt die wup wel een beetje op Willem Alexander. Het fijne is: als je man zo lelijk is, dan hoef je niet bang te zijn dat hij vreemdgaat,’ zegt mijn vriendin ironisch. Ze is net aan het bijkomen van haar scheiding, mede door vreemdgaan van haar man.

Mijn tante uit Turkije die nu bij mij is… nee niet als illegaal, we hebben er al genoeg lijkt me, en daar zitten we al met onze handen mee in het kroeshaar, dus niet nog meer illegalen, er zijn grenzen…

Nee, mijn tante is hier om de Keukenhof te bewonderen, ja dat soort buitenlanders bestaat ook nog… Maar nu verwondert ze zich vooral op mijn gesprek met mijn vriendin.

Ze zegt: ‘ Je kunt toch niet zomaar zeggen dat de Koning lelijk is. Hij is een koning, een staatshoofd.’

‘Ja maar dat kan hier allemaal hoor, we leven in een vrij land, we mogen alles doen en zeggen wat we vinden, denken en zelfs níet denken,’ zegt mijn vriendin.

‘Maar dat is disrespect, het is een belediging en onaardig,’ zegt mijn tante verontwaardigd.

‘Ja, maar het is wel mijn mening, en ik heb het recht om mijn mening te uiten,’ zegt mijn vriendin vrolijk.

Jaaa… Nederland is een vrij land. En dat gaan we vieren op 5 mei.

Maar op 4 mei herdenken we eerst wat de mensen elkaar hebben aangedaan om hun eigen vrijheid te vergroten – want laten we eerlijk zijn, Hitler gebruikte ook zijn vrijheid om te zeggen en te doen waar híj zin in had.

Om hun eigen vrijheid te vergroten? En Hitler deed nog wel meer dan zeggen wat hij wilde.

Vrijheid wordt, met andere woorden, soms onderschat in waarde, maar overschat in zijn grenzeloosheid.